Dzisiaj będziemy mówić o tym, w jaki sposób przygotowywać, podawać i zadbać o leki. To temat niezwykle ważny. Na tyle ważny, że przygotowałem ściągę, która jest do pobrania ze strony https://lekarzrodzinny.blog.

Jeśli zapiszecie się do mojego newslettera – na Waszą skrzynkę, zupełnie za darmo, przyjdzie link do pobrania materiałów. 

Znajdziecie tam materiał na temat przygotowania, podawania i zadbania o leki dla Was i dla Waszych Bliskich. A także specjalną tabelkę, która ułatwi Wam śledzenie tego, jak stosować leki w warunkach domowych.

Dzisiaj będziemy mówić o tym, w jaki sposób dzielimy leki, jakie leki są dostępne w Polsce. Opowiem też jakie są zasady przepisywania recept i z czego w zasadzie recepta się składa.

Kilka słów na temat listy leków. To jest dla mnie niezwykle ważny temat, chciałbym żebyście tej części zwłaszcza posłuchali. Potem kilka słów o najczęściej spotykanych w gabinecie lekarskim problemów, które dotyczących stosowania leków przez Pacjentów.

Podział leków

W jaki sposób leki dzielą się :

• dostępne bez recepty 
• leki na receptę

Jeśli chodzi o leki na receptę – są to wszystkie preparaty dostępne z przepisu lekarza, zarówno w formie tabletek, plastrów, ampułek, czopków, syropów. Przeróżne formy mają lekarstwa. Można je zakupić tylko wtedy, jeśli lekarz wypisał Wam receptę, macie receptę przy sobie i jeśli ta recepta jest ważna. Poza takimi preparatami, znajdują się na rynku również substancje zarejestrowane tak samo jak lek. Spełniają one te same kryteria, ale są dostępne bez recepty. Tak zwane OTC (over-the-counter), czyli leki dostępne bez recepty. Na przykład niektóre leki przeciwbólowe lub leki przeciwzapalne. 

One są dostępne w ten sposób po to, żeby ułatwić Wam samodzielne leczenie. Siebie lub Waszych Bliskich. Tak, żeby nie trzeba było za każdy razem – z niewielkim bólem mięśniowym czy bólem głowy, udawać się do lekarza. Są także po to żeby można było zastosować popularne na rynku dostępne bez recepty preparaty z paracetamolem czy ibuprofenem. Dotyczy to też preparatów zawierających lekarstwa przeciwzapalne na niewielkie zapalenia układu moczowego. To są wszystko leki dostępne bez recepty.

No i wreszcie jest dostępny cały koszyk suplementów diety, środków specjalnego przeznaczenia żywieniowego. Zasadniczo nie mają one wartości leków. Jedynie uzupełniają prawidłową, normalną dietę o to, czego w tej diecie faktycznie może brakować.

Suplementom poświęcę osobny wpis i osobny materiał video. To jest ogromny rynek w Polsce, moim zdaniem zbyt ogromny żeby można było o nim mówić w tym odcinku. A jednocześnie zwracam uwagę, że tak naprawdę jeśli chodzi o suplementację to jeśli prowadzicie zdrową, szeroką dietę czyli żywicie się prawidłowo, jeżeli w Waszym jadłospisie znajdują się wszystkie niezbędne mikro i makroelementy – to nie ma żadnego powodu żebyście mieli suplementować cokolwiek więcej niż witaminę D, która w zasadzie jest jedynym suplementem zalecanym dla szerokiej populacji w Polsce.

• Z lekami na receptę jest tak, że są dwa rodzaje recept. Pierwsza to recepta zwykła na wszystkie prawie leki. 
• Drugim rodzajem jest recepta Rpw na leki narkotyczne i leki psychotropowe. One się niczym nie różnią. Kiedyś Rpw to były recepty różowe. Jeśli potrzebujecie takiego lekarstwa to lekarz musi zwrócić uwagę, żeby wypisać je na odpowiedniej recepcie, na odpowiednim druku.

Podawanie leków

Jeśli chodzi o podawanie leków to pamiętajcie, że leki można stosować samodzielnie, można je podawać komuś bliskiemu: seniorom, dzieciom. Najważniejsze jest to, aby leki były stale dostępne, a z tym ostatnio bywały problemy. Odpowiedni zapas leków jest konieczny, by nie musieć ze stresem zaglądać na dno pudełka, czy aby wystarczy nam leków do kolejnej wizyty u lekarza. 

Tutaj wchodzi drugi element, czyli regularne wizyty u lekarza, żeby zapewnić sobie ciągłość leczenia. Pamiętajcie o tym, że jeżeli jakieś leczenie zmienia Wam albo Waszym Bliskim specjalista w ambulatorium opieki specjalistycznej (np. kardiolog) i idziecie do lekarza rodzinnego (do podstawowej opieki zdrowotnej) – tam przyjmuje Was lekarz rodzinny – to żeby mu dostarczyć dokumentację. Karteczkę z  informacją od jednego specjalisty np. kardiologa do drugiego, czyli lekarza medycyny rodzinnej, w jaki sposób teraz leki mają być podawane, dawkowane i co to w zasadzie są za leki. 

Sprawdzajcie regularnie daty ważności leków. Zwłaszcza tych, które są rzadko używane. Zwracam uwagę w szczególności na osoby, które cierpią na różnego rodzaju alergie. Być może ostatni napad takich objawów alergicznych miały rok temu (przy okazji ostatniego sezonu alergicznego, sezonu pylenia). Minął rok i okazuje się, że leku prawie w ogóle nie ma, a jeżeli jest to jest przeterminowany. Na takie leki zwracam szczególną uwagę, czyli na leki stosowane doraźnie. 

Przechowujcie leki w taki sposób, żeby były one zabezpieczone przed dostępem dzieci czy osób, które ze względu na wiek lub choroby np. psychiczne, nie są w stanie samodzielnie dobrać sobie tych leków.  W taki sposób, aby nie wprowadzać zagrożenia ani dla tych dzieciaków ani dla tych osób, które mogłyby sobie takimi lekami zrobić krzywdę, gdyby je zastosowały w nieodpowiedni sposób. 

Ważność recepty

Jeśli chodzi o recepty, które możecie otrzymać od lekarza to zasadniczo recepty w Polsce ważne są 30 dni od tej daty, która jest datą wystawienia recepty.

Odmiennie od tego 7 dni ważne są recepty wystawione na antybiotyki. Czyli tylko w ciągu 7 dni można taką receptę zrealizować. 

Pamiętajcie że lekarz może na recepcie wyznaczyć datę realizacji “od” i wtedy te 30 dni  lub 7 dni liczą się właśnie od tej daty. 

Pamiętajcie, że w czasie jednej wizyty możecie otrzymać więcej leków niż na miesiąc lub dwa miesiące terapii. Na jednej recepcie możecie otrzymać leków na maksymalnie na 120 dni terapii. Zwróćcie uwagę, że czasami opakowania pakowane są tak, że jest 28  zamiast 30 tabletek. Wtedy wypisanie czterech opakowań nie pokrywa pełnych 120 dni, ale wypisanie pięciu opakowań już uniemożliwi wydanie tego lekarstwa w aptece. Będzie za dużo tych opakowań. Wtedy lekarstwo można rozpisać na osobnej recepcie. Łącznie na jednej wizycie można otrzymać leków nie więcej niż na 360 dni leczenia.

Zasady wystawiania recept elektronicznych nieznacznie się różnią od opisanych powyżej – przygotuję specjalny materiał wyjaśniający, jak z takiej recepty skorzystać. 

Z czego składa się recepta?

W nagłówku recepty macie tego, kto receptę wystawia –  czyli nazwę ośrodka zdrowia, poradni, szpitala. Poniżej są Wasze dane: imię, nazwisko, adres z kodem pocztowym oraz numer PESEL, który Was identyfikuje. 

W prawej górnej części tej sekcji recepty znajduje się kod oddziału Narodowego Funduszu Zdrowia, w którym to województwie jesteście zadeklarowani do Funduszu. A poniżej tak zwane miejsce na uprawnienia specjalne, a więc to np. senior albo dziecko nie ubezpieczone do 18 roku życia albo honorowy dawca krwi. Taką adnotację tam się wykonuje i wtedy recepta może być realizowana z odpowiednim uwzględnieniem odpłatności za leki.

Poniżej jest miejsce na napisania do pięciu leków na recepcie (czyli pięć różnych leków może się na takiej recepcie znajdować). Ale jeśli na recepcie znajdują się niektóre leki, np. wybrane leki nasenne albo wybrane silne leki przeciwbólowe, pochodne opioidowe – to wtedy na takiej recepcie może znajdować się tylko jeden taki lek. 

Poniżej znajdują się informacje o tym kto wystawiał: czyli po prawej stronie lekarz, który wystawia receptę, a po lewej data realizacji i data wystawienia recepty. Jeśli wpisana jest tylko data wystawie to te 30 dni bądź 7 dni licząc od tej daty, a jeśli data realizacji “od” to od tej daty liczymy 30 dni albo 7 dni. Możecie więc być zabezpieczeni naprzód. Możecie sobie podzielić lekarstwa do przodu, a więc: za dwa miesiące, za trzy, za pięć miesięcy. Jeżeli chcecie i lekarz kontynuujący Wasze leczenie uzna to za bezpieczne, to wtedy taką receptę możecie otrzymać i spokojnie za te kilka miesięcy zrealizować. Nie musicie się okupić w leki od razu podczas jednej wizyty w aptece. 

Lista leków

Chciałem zwrócić Waszą szczególną uwagę, zwłaszcza jeśli opiekujecie się swoimi Bliskimi, być może osobami starszymi, w Waszej rodzinie, to jest to, aby zadbać o aktualnie prowadzoną listę leków. Lista leków to jest wspaniałe narzędzie, to jest narzędzie, które Wam ułatwia życie. Dzięki niemu wiecie, jakie lekarstwa przyjmujecie Wy albo Wasi Bliscy. 

To jest narzędzie, które ułatwia życie lekarzom, ponieważ możecie taką listę zabrać na wizytę do kardiologa, pulmonologa, diabetologa, do lekarza rodzinnego. Każdy z tych lekarzy popatrzy na tę listę i będzie od razu widział, jakie leki dany Pacjent na stałe przyjmuje. 

Wreszcie lista ułatwia rozdzielanie leków. Jeśli na przykład rozdzielacie leki dla Waszych Bliskich, to jadąc wzdłuż tej listy, z góry do dołu tej tabelki, możecie śmiało przygotować leki na cały tydzień. Nie gubiąc się między opakowaniami. 

Nagłe sytuacje

Wreszcie w sytuacjach nagłych, doraźnych, kiedy występuje konieczność wezwania pogotowia ratunkowego. Przykładem może być sytuacja, kiedy Pacjent jest przewożony nagle do szpitala. Wtedy wzięcie takiej listy leków bardzo ułatwia pracę ratownikom medycznym i lekarzom przyjmującym Chorego w szpitalnym oddziale ratunkowym. Od razu można się zorientować, jakie leki były przyjmowane.

Poza lekami stale przyjmowanymi możecie w takiej tabelce wpisać leki stosowane doraźnie. Jeśli jedna tabelka nie wystarcza, można wydrukować dwie strony. Na tabelce poza danymi Pacjenta warto także wpisać datę sporządzenia tej tabelki. Wtedy będzie przekrój: kilka tabelek z kilku kolejnych miesięcy. Z kolejnych modyfikacji leczenia. I już macie gotową historię, jakie to leki były w ostatnim czasie stosowane. 

Dla mnie wspaniałe narzędzie. Niezwykle ułatwia pracę z Chorymi, znacznie ułatwia organizację opieki z punktu widzenia Opiekunów i Bliskich. Z punktu widzenia Pacjenta daje duże poczucie bezpieczeństwa. Dla mnie jako lekarza, taka lista na wizycie jest ogromnym ułatwieniem w prowadzeniu leczenia.

Pamiętajmy, że statystycznie ja lecząc, zbyt wiele minut na jednego Pacjenta w trakcie wizyty nie mam. Warto każdą z tych minut wykorzystać maksymalnie, Taka tabelka znacząco to ułatwia. 

Aby ułatwić Wam życie taką tabelkę przygotowałem. Wystarczy zapisać się do newslettera i już: przyjdzie gotowa do wydruku na Waszą skrzynkę pocztową. 

Problemy z lekami

Teraz kilka słów o tym, jakie najczęściej zdarzają się problemy z lekami. 

Nazwa leku

Pierwsza kwestia i podstawowa to nazwa leku. Z tym bywa kłopotliwie, ponieważ  te same substancje (czyli ta sama cząsteczka chemiczna), a więc działająca w ten sam sposób – występuje często pod różnymi nazwami handlowymi. Ponieważ różni producenci, z różnych krajów albo nawet z tego samego kraju produkują de facto to samo lekarstwo –  tylko inaczej je nazywają. Czasami zdarza się, że Pacjent od jednego lekarza dostanie ten sam lek, od drugiego tą samą substancję tylko pod inna nazwą chemiczną, a od trzeciego kolejną.

Pamiętam do dziś taką Pacjentkę, która ten sam lek stosowany w cukrzycy, czyli metforminę – dostępną pod trzema nazwami handlowymi – dostała właśnie pod tymi trzema nazwami. Od swojego diabetologa, od swojego kardiologa i od swojego neurologa. Bo wszystkich poprosiła o wystawienie kontynuacji leczenia. A potem stosowała trzy razy za dużą dawkę. Stosując nieustannie, trzy razy na dobę po trzy tabletki tej samej substancji chemicznej. Zdecydowanie, zdecydowanie za dużo. A więc zwracajcie uwagę nie tylko na nazwę leku, ale także na to co napisane drobnymi literami pod tą nazwą. Czyli na nazwę substancji chemicznej, która w lekarstwie się znajduje.

Zamienniki

Druga kwestia to zamienniki, a więc sytuacja, kiedy lek nie jest dostępny pod jedną nazwą, ale dostępny jest pod inna nazwą. Pod nazwa zamiennika. I wtedy możecie sobie modyfikować leczenie. W aptece zaproponują Wam wydanie takiego zamiennika. Zamiennik jest lekiem nieoryginalnym, często jest dostępny taniej niż lek oryginalny, a w związku z tym możecie zaoszczędzić stosując tą samą substancję czynna tylko pod inną nazwą. De facto zamiennik powinien działać dokładnie tak samo jak oryginał. Czasami jednak, ze względu na dodatkowe towarzyszące mu substancje nie działa identycznie. Na przykład nie identycznie się wchłania z przewodu pokarmowego. Zwracam na to uwagę, ponieważ czasami się zdarza, że dobrze ustawione i dobrane leczenie po zamianie leku na zamiennik trochę zaczyna szwankować. Wtedy warto poradzić się swojego lekarza prowadzącego, czy można w takiej sytuacji jakoś delikatnie zmodyfikować dawkę. Bo zależy Wam, żeby stosować zamiennik, bo jest dużo tańszy.

Niewyraźna recepta

Kolejna kwestia to niewyraźna recepta. Bardzo uczulam, jeżeli coś jest napisane niewyraźnie – proście, żeby napisać wyraźnie! Lub poproście o kartę informacyjną albo o wydruk z systemu, albo o kartkę z informacją jak leki stosować. Na takiej kartce powinna być informacja, jaką substancję macie o jakiej porze dnia, w jakiej ilości stosować. Albo Wy albo Wasi Bliscy. Z tym nieodłącznie wiąże się kwestia rozumienia zaleceń. To znaczy, jak to lekarstwo zastosować w odpowiedni sposób, aby nie zrobić sobie albo swoim Bliski krzywdy. I tutaj zwracam uwagę, by koniecznie zadbać, żeby te zalecenia były wyraźnie napisane.

Braki leków

Jeśli chodzi o braki leków i zamawianie leków to pamiętajcie, że apteka jest zobowiązana, żeby ściągnąć dla Was lekarstwo, którego brakuje w danym miejscu. Pamiętajcie, że warto zabezpieczyć sobie leki naprzód! Tak, aby zwłaszcza leki przewlekle stosowane, leki brane na co dzień, mieć w odpowiedniej ilości w warunkach domowych. Zwłaszcza warto zadbać o leki, które musicie stosować na przykład z powodu nadciśnienia tętniczego, chorób tarczycy, cukrzycy itd. Z aktualnymi datami ważności.

Ceny leków

Wreszcie jeszcze jedna rzecz, na którą chciałem tutaj zwrócić uwagę. A mianowicie na kwestię ceny leków. To jest niezwykle ważne, żebyście nie wstydzili się powiedzieć o tym w gabinecie lekarskim. Bo cóż z tego, że zaordynujemy najlepsze nawet na świecie lekarstwo z tych najnowszych, najnowocześniejszych leków. Na przykład leków przeciwkrzepliwych często stosowanych w migotaniu przedsionków w Polsce. Nowoczesnych leków przeciwkrzepliwych. Cóż z tego, jeśli opakowanie tego leku kosztuje tak dużo, że Was albo Waszych Bliskich nie stać na wykupienie tego leku. W efekcie lek w ogóle nie będzie stosowany. Bardzo niebezpieczna sytuacja.
Tymczasem istnieje bezpieczna stosowana alternatywa – starsze leki przeciwkrzepliwe. Są trochę bardziej kłopotliwe w stosowaniu, bo wymagają oznaczenia parametrów krzepliwości krwi. Wciąż jednak jest to alternatywa dostępna, bezpieczna no i dużo, dużo tańsza, Na pewno dużo, dużo lepsza dla Was i dla Waszych Bliskich niż całkowite, samodzielne odstawienie leków z powodów finansowych. 

Zapominanie o lekach

Jeśli chodzi o zapominanie o lekach, to kolejna rzecz, na którą chciałem zwrócić uwagą. Pomóc może bardzo tabelka, którą przygotowałam dla Was do wydrukowania leków. Tutaj może pomóc odkreślanie leków na dany dzień: czy były zastosowane czy nie. Oczywiście dostępne są fantastyczne urządzenia elektroniczne, które wyrzucają tabletkę i krzyczą w odpowiednim momencie, że należy ją zażyć. Jednak wciąż w Polsce to zupełna nowość i bardzo rzadko spotykany gadżet. Zupełnie fajnie sprawdzają się pudełeczka z lekami, gdzie leki posegregowane są na kategorie: rano, południe, wieczór. Pudełka opisujemy dniami tygodnia: od poniedziałku do niedzieli. I od razu widać, czy dane lekarstwo zostało wzięte czy też nie. 

Opakowania

Ostatnia kwestia na którą tutaj chciałem zwrócić uwagę, która być może wyda Wam się trochę śmieszna, ale dla mnie jest niezwykle istotna. Mianowicie pamiętajcie, że nie wszystkie leki są łatwo dostępne z opakowania, w którym się znajdują. Część leków jest w takich specjalnych zakręcanych opakowaniach. Trzeba wcisnąć przykrywkę tego opakowania, aby móc ją otworzyć. W efekcie niektórzy starsi Pacjenci nie są w stanie poradzić sobie z zastosowaniem takiego lekarstwa. Zwracam na to szczególną uwagę, ponieważ można poprosić w aptece o otwarcie takiego opakowania. Albo Wy jako krewni takiej osoby możecie zadbać o to, aby to opakowanie było w odpowiedni sposób przygotowane i otwarte.

Ważne!

Nie bójcie się pytać o to jakie leki, kiedy macie stosować. Przychodźcie na spotkanie z lekarzem przygotowani. A więc najlepiej i najbardziej optymalnie z listą leków.

Wszystkie informacje na temat stosowania leków na mojej stronie www. Także materiał do ściągnięcia w formie ebooka i gotowego do wydrukowania planu stosowania leków w warunkach domowych. Ma formę tabelki, którą możecie samodzielnie wydrukować i stosować u siebie w domu. W formie pdf do ściągnięcia ze strony internetowej: https://lekarzrodzinny.blog

Komentarze, pytania?

Jeśli materiał był dla Was pomocny i przydatny podzielcie się nim ze swoimi Bliskimi i Znajomymi. A ze mną skontaktujecie się przez stronę internetową 

https://lekarzrodzinny.blog, przez vloga, przez podcast, przez social media, gdzie bardzo łatwo mnie znaleźć. Zapraszam was bardzo serdecznie do kontaktu. 

Jeśli macie pytania – pytajcie. Dużo zdrowia.