Odra ma wiele charakterystycznych objawów. Wysoka gorączka i wysypka to jednak najmniejsze problemy, jakie mogą pojawić się przy infekcji. Choroba wciąż jest obecna w Polsce, zwłaszcza teraz, gdy wiele osób wyjeżdża i przyjeżdża z za granicy.

Dlaczego należy się zaszczepić przeciw odrze?

Odra jest to ciężka choroba zakaźna wywoływana przez wirusa odry. Jest przenoszona drogą kropelkową lub przez kontakt bezpośredni zakażonymi wydzielinami z dróg oddechowych.

Źródłem zakażenia są zakażone osoby, które mogą mieć objawy choroby lub u których zakażenie przebiega bezobjawowo, choć prawie zawsze choroba ta przebiega z objawami. 

Odra cechuje się wysoką zakaźnością,a chory może zarażać jeszcze przed wystąpieniem wysypki, w okresie objawów zwiastunowych aż do 3. – 4. dnia po wystąpieniu wysypki.

Objawami choroby są: 

• wysoka gorączka do 40^oC utrzymująca się do tygodnia,
• suchy kaszel,
• katar,
• zapalenie spojówek ze światłowstrętem i obrzękiem powiek,
• plamki Koplika– zmiany na wewnętrznej stronie policzków przy zębach przedtrzonowych – bardzo charakterystyczne dla odry,
• wysypka – często zaczyna się na głowie, nie zajmując skóry pokrytej włosami, następnie na tułowiu, rączkach i nóżkach. Ustępowaniu towarzyszy łuszczenie skóry; może pozostawiać brunatne przebarwienia.

Rzadsze objawy:

• zmniejszony apetyt,
• biegunka,
• uogólnione powiększenie węzłów chłonnych.

Duże niebezpieczeństwo związane z tą chorobą wynika z powikłań, które mogą wystąpić nawet po wielu latach od wyzdrowienia. Należą do nich:

• drgawki,
• zapalenie ucha środkowego,
• wtórne zapalenia bakteryjne i reaktywacja zapaleń utajonych (np. gruźlica) o ciężkim przebiegu,
• zapalenie płuc często doprowadzające do śmierci,
• ślepota,
• zapalenie mięśnia sercowego,
• zapalenie mózgu – występuje rzadko, jednak często doprowadza do trwałego uszkodzenia lub śmierci,
• podostre stwardniające zapalenie mózgu– rzadkie, jednak powoduje postępujące i śmiertelne uszkodzenie mózgu,
• zgon (0,01-0,1% do 30% wśród niemowląt w krajach rozwijających się).

Powikłania występują częściej u niemowląt i dorosłych.Przed odrą oraz jej powikłaniami można się uchronić poprzez zgłoszenie się na obowiązkowe (dla dzieci) szczepienie przeciw śwince, odrze i różyczce.

Jaka jest skuteczność szczepienia przeciw odrze?

Skuteczność szczepień podstawowych przeciwko odrze szacuje się na 98%.

Odra: kiedy i w jaki sposób się zaszczepić?

Cykl szczepienia składa się z 2 dawek: pierwszej – gdy dziecko skończy roczek (między 13. a 14.miesiącem życia) oraz drugiej – w 10. roku życia, a według rekomendacji z 2019 roku w 6. roku życia.

Podanie: wstrzyknięcia domięśniowe lub podskórne.

Odra: kiedy nie należy się szczepić?

Nie szczep, jeżeli: 

• jesteś uczulony na którykolwiek składnik danego preparatu szczepionki, zwłaszcza neomycynę (patrz: ulotka preparatu!),
• po poprzedniej dawce tej szczepionki wystąpiła ciężka reakcja alergiczna,
• aktualnie przechodzisz infekcję z gorączką powyżej 38,5^oC,
• przyjmowałeś leki immunosupresyjne lub masz obniżoną odporność z innych powodów.

Należy poinformować lekarza, jeżeli zdiagnozowano u Ciebie chorobę nowotworową krwi (np. białaczkę), gdyż także wtedy może nastąpić konieczność odstąpienia od szczepienia.

Jeżeli masz jakiekolwiek wątpliwości, zapytaj lekarza, czy możesz być zaszczepiony. 

Poinformuj też lekarza o wszystkich chorobach, na które chorowałeś i o leczeniu, jakiemu byłeś poddawany w przeciągu ostatnich 3 miesięcy.

Co może stać się po szczepieniu?

W związku z podaniem szczepionki rzadko mogą pojawić się objawy, takie jak:

• zaczerwienienie oraz ból w miejscu podania szczepionki,
• wysypka,
• gorączka (38°C i więcej) w 5-12 dniu po szczepieniu, ustępująca po ok. 2 dniach,

jeszcze rzadziej:

• zapalenie gardła, zapalenie górnych dróg oddechowych, wodnisty katar,
• drgawki gorączkowe,
• rumień,
• biegunka lub wymioty,

bardzo rzadko:

• reakcja anafilaktyczna,
• bóle lub zapalenie stawów – występujące częściej, jeżeli zaszczepisz się w późniejszym wieku,
• podostre stwardniające zapalenie mózgu,
• powiększenie węzłów chłonnych,
• zapalenie mózgu lub zapalenie mózgu i rdzenia (zapalenie mózgu lub aseptyczne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych – występują bardzo rzadko i według badań zdarzają się około 1 dawki na 1000000 podanych)

Należy jednak pamiętać, że objawy i powikłania występujące po szczepieniu są lżejsze i rzadsze niż po przechorowaniu. 

Pamiętaj, aby jak najszybciej poinformować Waszego lekarza pierwszego kontaktu o wystąpieniu jakiegokolwiek negatywnego objawu, który pojawi się do 4 tygodni od szczepienia, a który został wymieniony przez lekarza w czasie kwalifikacji do szczepienia lub ujęty w ulotce dołączonej do szczepionki i którego pojawienie się koreluje ze szczepieniem!

Pamiętaj, że…

… w chwili obecnej na rynku dostępne są tylko szczepionki skojarzone– czyli takie, które zawierają szczepienia przeciwko kilku chorobom (przeciw odrze, śwince i różyczce). Można ich bezpiecznie używać, jeżeli będzie potrzeba zaszczepić lub uzupełnić szczepienia na którykolwiek z wirusów (jak na przykład przeciwko różyczce), w przypadku planowania ciąży.

… jeżeli chorowałeś na świnkę, odrę lub różyczkę przed 10. urodzinami, możesz być bezpiecznie zaszczepiony szczepieniem, gdyż przechorowanie tych chorób nie stwarza niebezpieczeństwa przy szczepieniu.