Choroba pneumokokowa jest szczególnie groźna dla najmłodszych… i dla najstarszych. Pneumokoki mogą wywoływać zapalenie płuc czy zapalenie opon. Chorujesz na cukrzycę? Na choroby serca? Rozważ szczepienie.

Pneumokoki: dlaczego należy się zaszczepić?

Dwoinka zapalenia płuc (łac. Streptococcus pneumoniae) inaczej po prostu pneumokok jest bardzo rozpowszechnioną bakterią w naszym otoczeniu. 

Znamy ponad 90 serotypów (dominują serotypy 3, 14 i 19A), które odpowiadają za szereg różnych objawów (wbrew swojej nazwie nie wywołuje jedynie zapalenia płuc), obarczonych ryzykiem ciężkiego przebiegu i wielu poważnych powikłań.

Do najcięższych postaci choroby wywoływanej przez pneumokoki (tzw. pneumokokowej choroby inwazyjnej) należą: zapalenie płuc, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, sepsa. Poważnym powikłaniem choroby pneumokokowej może być między innymi głuchota. Pneumokoki wywołują również zapalenie ucha, zapalenie zatok. 

Możesz też posłuchać, zamiast czytać:

Jeżeli bakteria ta zaatakuje osobę z grupy ryzyka, to konsekwencją rozwiniętej choroby pneumokokowej może być nawet zgon. Szczepienie przeciw pneumokokom chroni osoby z grupy ryzyka przed najgroźniejszymi postaciami zakażenia pnemokokowego (chorobą inwazyjną) i pozwala uniknąć powikłań poinfekcyjnych. Większość zakażeń inwazyjnych jest wywoływana przez ograniczoną liczbę serotypów pneumokoków wchodzących w skład szczepionek. 

Szczepienie osób dorosłych z grupy ryzyka należy obecnie do szczepień zalecanych (tzn. odpłatnych).

Dostępne są szczepionki dwóch producentów:

• 10- walentna (chroni przeciw 10 serotypom) szczepionka Synflorix – nie jest zarejestrowana do szczepienia osób dorosłych,
• 13-walentna szczepionka Prevenar 13,
• 23-walentna szczepionka Pneumo 23

Szczepionkę podaje się osobom dorosłym 1 raz.

W rzadkich przypadkach, np. po przeszczepie komórek szpiku – zalecane jest szczepienie 4 dawkami szczepionki Prevenar 13.

Szczepionka chroni przed zakażeniami pneumokokami, które są coraz bardziej lekooporne.

Jak szczepienie przeciw pneumokokom wpływa na Twoją odporność?

Przede wszystkim daje ochronę przed zachorowaniem na inwazyjną chorobę pneumokokową, a także na inne postaci choroby pneumokokowej: zapalenie płuc, zapalenie ucha środkowego, zapalenie zatok, które są wywołane przez typy pneumokoka zawarte w szczepionkach. 

Ogranicza również rozprzestrzenianie się pneumokoków, eliminując stan nosicielstwa oraz szczepy oporne na antybiotyki.

Jaka jest skuteczność szczepienia przeciw pneumokokom?

Przeciwciała ochronne powstaną u 90-95% osób zaszczepionych. 

Badania wykazują skuteczność szczepionek na poziomie 50-85% w zapobieganiu inwazyjnej chorobie pneumokokowej u dorosłych bez zaburzeń odporności.

Czy powinieneś zaszczepić się przeciw pneumokokom?

Już jedna twierdząca odpowiedź na poniższe stwierdzenia jest wskazaniem do szczepienia:

• Mam > 50 lat.
• Choruję na przewlekłą chorobę sercowo-naczyniową (nie dot. osób cierpiących na nadciśnienie tętnicze krwi).
• Cierpię na przewlekłą chorobę wątroby.
• Mam cukrzycę.
• Choruję na przewlekłą chorobę płuc.
• Jestem zakażony wirusem HIV.
• Cierpię na chorobę krwi (białaczka, chłoniak, szpiczak).
• Choruję na uogólnioną chorobę nowotworową.
• Nadużywam alkoholu.
• Choruję na przewlekłą chorobę nerek.
• Cierpię na zespół nerczycowy.
• Przebyłem przeszczep szpiku lub narządów wewnętrznych.
• Pozostaję na długotrwałym leczeniu immunosupresyjnym.
• Nie mam śledziony.
• Mam rozpoznane upośledzenie funkcjonowania śledziony.
• Jestem zakwalifikowany do zabiegu usunięcia śledziony.
• Przebyłem uraz, który powoduje wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego.
• Mam rozpoznane zaburzenie odporności.
• Jestem po wszczepieniu lub jestem zakwalifikowany do wszczepienia implantu ślimakowego. 

Kiedy i w jaki sposób możesz zaszczepić się przeciw pneumokokom?

Szczepionka podawana jest w formie podskórnego lub domięśniowego zastrzyku w ramię.

Szczepienie składa się z jednej dawki.

Dawka przypominająca:

Stosowana, jeżeli jesteś w grupie wysokiego ryzyka, o czym poinformuje Cię Twój lekarz pierwszego kontaktu lub leczący Cię lekarz specjalista. Dawka przypominająca może zostać podana najwcześniej po upływie 3 lat, optymalnie po 5 latach od I dawki szczepionki.

W wybranych przypadkach, np. po przeszczepie komórek szpiku – zaleca się szczepienie 4 dawkami (w schemacie jak u dzieci, szczepionką Prevenar 13).

Zasadniczo szczepionkę Prevenar 13 i Pneumo 23 można podawać w dowolnej kolejności, ale jeśli planuje się podanie obu – zalecane jest zastosowanie najpierw preparatu Prevenar 13.

Pneumokoki – kiedy nie powinieneś się szczepić?

Nie szczep się, jeżeli:

• masz alergię na którykolwiek składnik tej szczepionki danej szczepionki (patrz: ulotka preparatu!),
• po poprzedniej dawce tej szczepionki wystąpiły u Ciebie ciężkie reakcje alergiczne lub objawy neurologiczne,
• aktualnie przechodzisz infekcję z gorączką powyżej 38,5°C,
• masz zaostrzenie choroby przewlekłej (do czasu ustąpienia objawów).

Ciąża oraz karmienie piersią nie są bezwzględnymi przeciwwskazaniami do odbycia szczepienia przeciwko pneumokokom. Jednak konieczne będzie dokładne przeanalizowanie Twojej sytuacji oraz spodziewanych korzyści i ewentualnego ryzyka związanego ze szczepieniem razem z Twoim lekarzem pierwszego kontaktu, który doradzi Ci i pomoże w podjęciu decyzji o zaszczepieniu się. 

Pamiętaj także, że w czasie ciąży wskazane jest jak najmniejsze ingerowanie medyczne w organizm przyszłej mamy.

W razie jakichkolwiek wątpliwości, dotyczących Twojego stanu zdrowia, zgłoś je lekarzowi, który będzie Cię badał przed szczepieniem. 

Pneumokoki: jakie negatywne objawy mogą wystąpić po szczepieniu?

W związku z podaniem szczepionki mogą pojawić się u Ciebie takie objawy, jak:

• w miejscu podania: zaczerwienienie, ból, obrzęk,
• gorsze samopoczucie,
• bóle mięśni i stawów,
• gorączka,
• nudności, wymioty.

Pamiętaj, aby jak najszybciej poinformowaćswojego lekarza pierwszego kontaktu o wystąpieniu jakiegokolwiek negatywnego objawu, który pojawi się u Ciebie do 4 tygodni od szczepienia, a który został wymieniony przez lekarza w czasie kwalifikacji do szczepienia lub ujęty w ulotce dołączonej do szczepionki!

Pamiętaj…

… aby rozważyć zaszczepienie się przeciw pneumokokom, jeżeli:

1. ktoś z Twojego bliskiego otoczenia cierpi na zaburzenia odporności lub choruje przewlekle,
2. przebywasz w otoczeniu dzieci do lat 5,
3. jesteś w wieku od 19 do 64 lat i palisz papierosy.

…że szczepienie nie chroni Cię w 100% przed infekcją dwoinką zapalenia płuc – taką jak ostre zapalenie ucha środkowego czy zapalenie zatok, ale zabezpiecza Cię przed ciężkim przebiegiem choroby i jej powikłaniami! 

…że dwoinka zapalenia płuc występuje w przyrodzie w wielu różnych odmianach, tzw. serotypach, dlatego niemożliwe jest uzyskanie odporności za pomocą szczepionki na wszystkie choroby wywoływane pneumokokami. W szczepionkach uwzględniono te typy dwoinki, które odpowiedzialne są za najgroźniejsze postaci zakażenia, tzw. zakażenia inwazyjne oraz te, które najczęściej wykazują oporność na leczenie.

… lekkie przeziębienie, a nawet gorączka do 38,0⁰C nie dyskwalifikuje Cię z możliwości zaszczepienia się!

… aby koniecznie i jak najszybciej poinformuj swojego lekarza pierwszego kontaktu, jeżeli po szczepieniu wystąpiły u Ciebie inne niż wymienione powyżej objawy uboczne!

Gdzie się udać?

Szczepionkę można nabyć w zasadzie w dowolnej aptece na podstawie recepty wystawionej przez lekarza (rodzinnego).

Szczepienie wykonywane jest w punkcie szczepień (w POZ), po wcześniejszej kwalifikacji (badanie lekarskie i wywiad, zwłaszcza w kierunku alergii).