Ogrom informacji o COVID-19, jak z nich wyłowić to co ważne? I prawdziwe? Codziennie pytacie mnie o to w gabinecie, ale także online. Sprawdzoną wiedzę zebrałem dla Was w tym wpisie.
O koronawirusie z Wuhan
Pierwsze przypadki koronawirusa odnotowano w Wuhan, w Chinach w grudniu 2019 roku. Od tego czasu wirus rozprzestrzenił się do ponad 30 krajów, w tym w Europie oraz w USA. Wirus powoduje zapalenie płuc, jest szczególnie groźny dla osób wcześniej chorujących przewlekle.
Pierwszy przypadek 66-letniego Pacjenta odnotowano już także na terytorium Polski. Wg ostatnich informacji Pacjent czuje się dobrze.
Wirus, który powoduje zapalenie płuc, jest szczególnie groźny dla osób dorosłych chorujących przewlekle zwłaszcza na choroby układu oddechowego ( np.astma, POChP) oraz układu krążenia (np. niewydolność serca).
Skąd się wziął?
Pierwszym ogniskiem był plac targowy owoców morza w Wuhan. Chińczycy podejrzewają pierwsze przeniesienie ze zwierzęcia na człowieka. Jest to całkiem prawdopodobne, ponieważ koronawirusy tak właśnie się zachowują – mutują, w efekcie czasem są zdolne do „przeskoczenia” ze zwierzęcia na inne zwierzę lub na człowieka.
Obecnie jednak takie zachorowania (od zwierząt) nie są notowane, wirus przenosi się między ludźmi przez kontakt bezpośredni lub drogą kropelkową.
Pierwszy przypadek w USA został tam zawleczony właśnie z Chin (35-latek odwiedzał rodzinę w Wuhan). To pokazuje, w jaki sposób taka choroba jak koronawirus jest przenoszona.
WHO nadała wirusowi z Wuhan oficjalną nazwę: COVID-19 (SARS CoV-2).
O koronawirusach ogólnie
Koronawirusy dotykają ssaki oraz ptaki. Posiadają osłonkę, w której środku znajduje się ich materiał genetyczny w formie RNA. Ich nazwa pochodzi od łacińskiego „corona”, co oznacza koronę lub wieniec. To wynik obserwacji pod mikroskopami: osłonki wirusów są jakby „ukoronowane”, wystają z nich małe struktury przypominające pętelki, żarówki.
Koronawirusy powodują infekcje dróg oddechowych oraz przewodu pokarmowego. Zdecydowania większość z tych infekcji ma błachy przebieg: niewielki kaszel, objawy jak w przeziębieniu. Cyklicznie, co 2-4 lata pojawiają się infekcje tymi wirusami. Jedne z bardziej głośnych w ostatnich latach to wirusy SARS (2003, Chiny, mutacja wirusa wielbłądziego) i MERS (2012, Arabia Saudyjska, mutacja wirusa ssaków kotowatych). Generalnie takie infekcje obserwujemy od lat 60-tych XX. wieku.
Nawet do 10-20% wszystkich sezonowych infekcji może być spowodowanych właśnie koronawirusami. Nie są one niczym nowym!
Posłuchaj mojego wywiadu u MocnegoMarka:
Listen to „Mocny Podcast 011 – Spokojnie to tylko koronawirus – Alek Biesiada” on Spreaker.Posłuchaj mojego podcastu:
Listen to „008: Koronawirus – okiem lekarza rodzinnego. Rzetelnie.” on Spreaker.Jak dochodzi do zarażenia COVID-19
Droga zarażenia od chorej osoby lub nosiciela do osoby zdrowiej jest typowa dla wirusów:
- Przez bezpośredni kontakt: do ok 2 metrów odległości.
- Droga kropelkowa – kiedy chory bądź nosiciel kaszlą lub kichają (takie kropelki z wirusem mogą wylądować na ustach lub w nosie zdrowiej osoby i być przyczyną infekcji).
- Przez przedmioty, z którymi miała styczność chora osoba (kropelki z wirusem znajdują się na tych przedmiotach) – obecnie uważa się, iż ta droga szerzenia się infekcji jest odpowiedzialna za bardzo mało zachorowań.
UWAGA: edycja z dnia 18.03.2020: Pojawiły się jednak nowe doniesienia w NEJM – na plastiku wirus potrafi utrzymywać się do 72h, podobnie na stali nierdzewnej. Były to warunki laboratoryjne, niestety oznacza to jednak konieczność dezynfekcji przedmiotów i częstego mycia rąk! - W ostatnim czasie pojawiły się doniesienie o możliwości zarażenia przez kontakt z wydzielinami – moczem i kałem. To może mieć istotne znaczenie w miejscach o słabej higienie, bez kanalizacji – krajach biednych.
Największe ryzyko infekcji dotyczy osób przebywających i troszczących się o Chorych: personel medyczny i oczywiście rodziny. Także osoby przebywające na zamkniętej powierzchni (statek u wybrzeży Japonii) są bardziej narażone.
Ryzyko infekcji jest największe w okresie maksymalnych objawów choroby. Nie można jednak wykluczyć, że wcześniej także dochodzi do zarażania innych osób.
WHO uważa COVID-19 za wirusa o znacznej zakaźności – łatwo się nim zarazić. Zwracam jednak uwagę, że dotyczy to przede wszystkim osób z bliskiego kontaktu.
Przebieg infekcji COVID-19
Typowy przebieg infekcji koronawirlsem COVID-19 to łagodna choroba przeziębieniowa (nawet do 60% infekcji):
- kaszel, katar;
- gorączka o łagodnym do średniego przebiegu (38-39 st C);
- uczucie duszności (trudności w nabraniu powietrza).
U Pacjenta z USA, o którym pisałem, powyżej objawy miały następujący przebieg:
- występowała podwyższona temperatura ciała (37,9 st C) oraz gorączka do 39,1 st C;
- kaszel utrzymywała się w toku całej infekcji;
- zmęczenie/osłabienie utrzymywały się przez okres całej infekcji;
- krótkotrwale występowały nudności i wymioty, ból brzucha oraz luźny stolec;
- katar pojawił się krótko w toku infekcji,
- przyspieszona akcja serca zwłaszcza w przebiegu nasilenia objawów (>100/minutę).
Pacjent ten rozwinął niewydolność oddechową około 9. dnia infekcji, spadła mu saturacja (do ok 90%), wymagał wsparcia tlenem. Włączono wtedy leczenie antybiotykowe, a także zdecydowano o leczeniu eksperymentalnym, nastąpiła poprawa.
Okres pojawienia się objawów – od momentu zarażenia jest to wg WHO od 2 do 14 dni. Można jednak rozważać, czy mogą to być 3 tygodnie – patrząc na pojawianie się objawów u osób poddanych kwarantannie w Japonii.
W przypadku przebiegów poważnych pojawia się zapalenie płuc, niewydolność nerek. W ostateczności, obecnie wg danych w około 3% przypadków: śmierć.
UWAGA: WHO nie podaje aktualnie śmiertelności – jest ona nieznana, wyliczenia bazują na znanych i raportowanych przypadkach infekcji i przebiegu choroby.
Diagnostyka COVID-19
Obecnie diagnostyka oparta jest o wystąpienie objawów (patrzy wyżej) oraz przebywanie w rejonie endemicznym występowania wirusa COVID-19 lub narażenie na bezpośredni kontakt z chorym.
Czyli łącznie: któryś z objawów lub wszystkie razem + przyjazd z Chin, Włoch północnych, etc. (lista rejonów poniżej).
Jedynym sposobem potwierdzenia choroby jest wykonanie badania PCR – specjalnego badania genetycznego – w którym w laboratorium namnaża się materiał genetyczny wirusa (o ile jest) pobrany od Pacjenta. Badania wykonywane są tylko we wskazaniach, tylko u Pacjentów z objawami i z kontaktu – za wykonanie badań odpowiada oddział/poradnia chorób zakaźnych.
Nie ma szybkich testów na obecność COVID-19!
Leczenie?
Koronawirusa leczymy, jak inne infekcje wirusowe – objawowo, wspomagająco. Pacjent powinien być nawadniany, podawane są leki przeciwgorączkowe oraz przeciwkaszlowe. Konieczna jest izolacja.
Co z tym ibuprofenem?
Europejska Agencja ECDC nie wydała jasnych zaleceń. Raczej można go stosować, zwłaszcza u dzieci (które objawy mają słabsze, infekcje przechodzą lepiej). Czekamy na więcej danych.
W przypadku ciężkiego przebiegu konieczna jest hospitalizacja i leczenie zapalenia płuc i ewentualnej niewydolność nerek – podaje się często antybiotyki (infekcji wirusowej o poważnym przebiegu często towarzyszą dodatkowe infekcje bakteryjne), w USA wykorzystuje się terapię eksperymentalną z wykorzystaniem leku remdesivir – jest nowym lekiem przeciwwirusowym (analog nukleotydów).
Szczepionka?
Obecnie nie ma szczepionki przeciw COVID-19. Trwają prace.
Faktyczne zagrożenie
Pytacie mnie, jak poważne jest zagrożenie. Oto zestawienie wirusa COVID-19 z grypą. Możecie sami wyrobić sobie opinię.
COVID-19 | Grypa i grypopodobne | |
Liczba przypadków: | – na świecie: około 5,5 mln osób – aktualne dane z Polski prezentuje Min. Zdrowia | – tylko w Polsce w tym sezonie: 3,4 mln – w Polsce w sezonie 2018/2019: 3,7 mln |
Całkowita liczba zgonów | – na całym świecie: około 350 tys. osób – liczba zgonów w Polsce: przekroczyła 1000 | – na całym świecie: ok 75 000 – liczba zgonów na grypę w tym sezonie w Polsce: ponad 65 osób – liczba zgonów na grypę w sezonie 2018/2019: 143 osoby |
Kto choruje? | W większości osoby miedzy 20 a 80 rokiem życia. | Najwyższa zapadalność na grypę u dzieci w wieku 0-4 lata i osób w wieku 5-14 lat, natomiast najniższa w wieku ponad 65 lat |
Aktualna lista krajów, w których odnotowano potwierdzone zachorowania na COVID-19 jest dostępna na stronie ECDC.
Aktualna interaktywna mapa świata:
Aktualna dane zawsze tutaj: https://www.ecdc.europa.eu/en
Co zalecam jako lekarz rodzinny?
Obecnie mamy sezon grypowy, jak co roku okolica lutego to szczyt liczby zachorowań. Jako lekarz rodzinny zdecydowanie zalecam:
- Coroczne szczepienie siebie i Bliskich przeciw grypie!
- W przypadku stwierdzenia objawów infekcji górnych dróg oddechowych (grypa, przeziębienie) stosowanie leków zgodnie ze wskazaniami swojego lekarza (w tym leków przeciwgrypowych, jeśli je przepisano). Dodatkowo w razie infekcji:
- odpoczynek,
- nawadnianie
- i izolację od innych osób.
- Nie wychodź do pracy ani na zakupy, staraj się ograniczyć kontakt z członkami rodziny, zwłaszcza małymi dziećmi, kobietami w ciąży, seniorami i osobami chorymi przewlekle.
- Dbaj o higienę rąk!!! Myj ręce często, regularnie i po każdym kontakcie z innymi osobami lub przebywaniu w miejscach publicznych, przez min 20 sekund, wodą z mydłem. Stosuj środki do odkażania dłoni.
- Przebywałeś w rejonie infekcyjnym? Masz objawy (kaszel, gorączka, duszność)? Postępuj według wskazań GIS: zgłoś się na izbę przyjść szpitala zakaźnego. Informacje o najbliższym miejscu znajdziesz pod numerem telefonu miejscowego SANEPIDu.
- Śledź zalecenia GIS (Główny Inspektor Sanitarny) – można im ufać!

Jak się zabezpieczyć
Kilka szybkich porad:
- Unikaj kontaktu z osobami chorymi (także na przeziębienia, grypę sezonową).
- Dla Chorych: zasłaniaj usta i nos, zwłaszcza kichając i kaszląc!
- MYJ ręce (ponad 20 sekund) i dezynfekuj je (preparaty na bazie alkoholu)!!!
- Używaj preparatów do dezynfekcji przedmiotów (np. telefonu, okularów).
- Unikaj dotykania dłońmi: ust, nosa, oczu.
- Jesteś chory? Przeziębiony? Zostań w domu!

Dla podróżujących
Granice zostały zamknięte. W najbliższym czasie można spodziewać się powolnego ich otwierania. Śledź wpisy na moim blogu, śledź także serwis prowadzony przeze mnie związany ze zdrowie podczas podróży:
- Zdrowie na wakacjach – www.zdrowienawakacjach.pl
Aktualne komunikaty dla podróżujących znajdziesz tutaj:
- https://gis.gov.pl/kategoria/aktualnosci/
- https://wwwnc.cdc.gov/travel/notices/warning/novel-coronavirus-china
Literatura i linki
Uważaj, skąd czerpiesz informacje. Nawet radio, telewizja i gazety podają nie do końca sprawdzone informacje. Korzystać z oficjalnych źródeł (WHO, CDC, GIS).
Całość mojego materiału oparta jest o literaturę medyczną, naukową i wytyczne oraz zalecenia instytucji medycznych – krajowych i miedzynarodowych. Dokładam starań, by informacje te były aktualne. Pamiętaj, że najświeższe informacje znajdziesz na stronie Głównego Inspektora Sanitarnego:
- GIS: gis.gov.pl
- GIS – zasady postępowania: https://gis.gov.pl/aktualnosci/zasady-postepowania-z-osobami-podejrzanymi-o-zakazenie-nowym-koronawirusem-2019-ncov/
- Centrum Kontroli i Prewencji Chorób USA (CDC) o koronawirusie: https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/index.html
- Międzynarodowa Organizacja Zdrowia (WHO) o koronawoirusie: https://www.who.int/health-topics/coronavirus
- WHO video o koronawirusie (po angielsku): https://www.youtube.com/watch?v=mOV1aBVYKGA&t=
- Testowany nowy lek przeciwwirusowy: https://www.nih.gov/news-events/news-releases/nih-clinical-trial-remdesivir-treat-covid-19-begins
- Utrzymywanie się wirusa na powierzchniach i przedmiotach – artykuł w NEJM: https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMc2004973
- Kwarantanna – co ma zrobić pracownik? https://kadry.infor.pl/kadry/indywidualne_prawo_pracy/odpowiedzialnosc_prawa_i_obowiazki/3615648,Polecenie-sluzbowe-wykonywania-pracy-w-domu-w-przypadku-powrotu-z-podrozy-sluzbowej-z-kraju-objetego-epidemia-koronawirusa.html
- Kwarantanna – kto wystawia zwolnienie (tak, inspektor sanitarny):
http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20140001632/O/D20141632.pdf - Kto jest najbardziej zagrożony i dlaczego warto się izolować: wywiad dla Radia „Twoje radio” https://twojeradio.fm/kwarantanna-musi-dotyczyc-takze-dzieci-czesto-sa-to-cisi-nosiciele.html
Gosia
•1 rok ago
Swietny artykuł, pokazuje czarno na białym liczby i dowody. Nie dajmy się zwariować!
Alek Biesiada
•1 rok ago
Dziękuje za komentarz. Myślę, że wskazany jest rozsądek. Zachęcam do prewencji wszystkich infekcji, także tych które na pewno w Polsce już są. Choćby grypy.
Bożena
•1 rok ago
Świetny artykuł !! Tak słabo rozpowszechnione jest szczepienie przeciw grupie wśród najmłodszych a to przecież dzieci są najbardziej narażone… w treści artykułu jest stwierdzenie / leki przeciwgrypowe- jakie to są leki ?
Pozdrawiam !
Alek Biesiada
•1 rok ago
Lekiem przeciwgrypowym jest oseltamiwir. Ta substancja ma kilku producentów. Podaje się ja w dawkach zależnych od wagi i wieku, 2x na dobę przez 5 dni.
Irena Kwach
•1 rok ago
Memento Mori !!
Mocny Podcast 011 - Spokojnie to tylko koronawirus - Alek Biesiada - MocnyMarek.pl
•1 rok ago
[…] Blog Lekarz Rodzinny Fanpage na Facebooku Kanał na YouTube Profil na Twitterze Profil na Instagramie […]
paweł
•1 rok ago
Włochom dwa tygodnie temu lekarze mówili to samo , porównując tego wirusa z grypą nie wspomniano jednak jak długo ten wirus przezywa na powierzchniach bez człowieka. . Wszystkie środki prewencji z powodu tego wirusa są wdrażane nie tylko z powodu jego śmiertelności , lecz z ze sposobów jego przenoszenia się na ludzi, czytaj jest bardziej zaraźliwy od grypy oraz powikłań i wysokiej śmiertelności wśród starszej i schorowanej populacji . Gdyby zaraziło się nim w ciągu roku tylko ,lub aż tyle osób co grypą sparaliżowało by to całkowicie służbę zdrowia a śmiertelność to kilkaset do kilku tysięcy osób dziennie. głównie z tego powodu że chorym ludziom nie udzielano by pomocy.
Alek Biesiada
•1 rok ago
Dziękuję za komentarz. Pojawiły się doniesienie o możliwości przetrwania koronawirusa SARS-CoV-2 na powierzchniach nawet do 9 dni (w porównaniu do wirusa grypy to długo, ten może wytrzymać do 48 h). Dotyczy to tylko powierzchni i materiałów.Jak Pan słusznie zauważył właśnie dlatego obowiązują zalecenia dotyczące higieny rąk.
Koronawirus a hospicjum domowe | Mistrz Polikarp
•1 rok ago
[…] Zapraszam tutaj: http://lekarzrodzinny.blog/koronawirus/ […]
Kamila
•1 rok ago
Kompendium informacji, jakby wszyscy lekarze chcieli się dzielić wiedzą;)
Mnie nurtuje leczenie COVID-19 osoczem tzw. ozdrowieńców. Media dopiero teraz o tym wspominają.
Jak działa hospicjum domowe w czasie pandemii? | Mistrz Polikarp
•12 miesięcy ago
[…] o koronawirusie SARS-CoV-2 zapraszam do mojego wpisu na blogu lekarzrodzinny.blog – oto link. Przygotowałem tam także materiał video i audio, jeśli wolisz […]